Nöbetçi Eczaneler
Beşar Esad’ın devrilmesi ile birlikte Suriye’nin dış ilişkilerinde büyük değişimler yaşanırken, Çin’in Suriye Devlet Başkanı Ahmed el-Şaraa’ya açılması, “Uygurlar” ve yeniden yapılanma Suriye ile gelecekteki ilişkilere gölge düşürüyor.
Bu değişikliklerin ortasında Çin, yeni Suriye hükümetine açılarak ilişkilerini yeniden düzenliyor ve yeni başkan Ahmad al-Şaraa’nın göreve gelmesinden bu yana iki toplantı gerçekleştirdi.
Çin ve Suriye arasındaki ilişkinin doğası ne olursa olsun, gelecekte Çin ve Suriye arasında iki kilit konu masada olacaktır. Birincisi ve en önemlisi, Çin, Suriye’deki herhangi bir Uygur varlığının Çin güvenliğine tehdit oluşturmamasını sağlamaya çalışmaktadır.
Uzun süren bir iç savaşın ardından Suriye, yeniden inşasına yardımcı olacak yabancı aktörler arıyor; Suriye’yi yeniden inşa etmenin maliyetinin 250 ila 400 milyar dolar arasında olduğu tahmin ediliyor.
Suriye halihazırda Avrupa’dan milyarlarca dolar yardım almış olsa da, uzun vadede yeniden inşası çok daha büyük yatırımlar gerektirecektir.
Çin teorik olarak yeniden inşa maliyetlerine yardımcı olmak için iyi bir konumda olsa da, Uygur engeli ve uluslararası yaptırımlar Çin’in herhangi bir katılımına zorluk teşkil etmektedir.
Suriye, 2022 yılında Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’ne katılmış ve 2023 yılında Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, 2011 yılında Suriye iç savaşının patlak vermesinin ardından Esad’ı resmi olarak ağırlayan ilk dünya liderlerinden biri olmuş olsa da, Esad’ın gidişiyle birlikte Çin, Uygurların Suriye’deki militan varlığından endişe duymaktadır.
Suriye ve Çin hükümetlerinin 2018 yılı tahminlerine göre, Suriye’de ayrılıkçı Türkistan İslam Partisi’nden (TİP) yaklaşık 2.000 ila 5.000 Uygur militan bulunmaktadır ve bunların çoğu on yıldan uzun bir süredir Suriye’dedir.
Türkistan İslami Hareketi
Gazete, Çin’in Türkistan İslami Hareketi’nin (TİP) Suriye’de artan etkisinden endişe duyduğunu kaydetti.
Şaraa hükümeti biri tuğgeneral, ikisi albay olmak üzere üç Uygur savaşçıyı terfi ettirirken, Washington’daki Çin büyükelçiliği sözcüsü Pekin’in Şam’dan Türkistan İslami Hareketi’ne (TİP) karşı harekete geçmesini istediğini söyledi.
Çin, Uygur grupların da aktif olduğu Taliban yönetimindeki Afganistan’daki tutumuna benzer bir tutumu Suriye’de de sergileyebilir; bu grupların savaşçılarının sınır dışı edilmesi Çin’in Taliban’ı diplomatik olarak tanımasının ön koşullarından biriydi.
Çin, Uygur gruplarını Çin sınırından uzaklaştırmayı kabul etmeleri halinde Taliban’a diplomatik ve ekonomik teşvikler sunarken, 2024 yılında Çin Taliban’ın Pekin elçisini resmen tanıdı.
Çin benzer bir yaklaşımı kullansa bile, Suriye kapsamlı bir yaptırım ağına saplanmış durumda olduğu için teşvik bulmak zor olabilir.
Avrupa Birliği ve Birleşik Krallık Suriye’ye yönelik spesifik yaptırımları askıya almış olsa da pek çok yaptırım halen yürürlükte.
Suriye kendini ve dış ilişkilerini yeniden inşa etmeye çalışırken, Çin için bu ülkede bir fırsat olabilir. Suriye’nin yeniden inşası için yardıma ve yatırıma ihtiyacı var ve Çin’in buna yardımcı olacak araçları var, ancak Pekin’in yaklaşımı Suriye’nin Uygur sorununu ele alma konusundaki istekliliğine bağlı olacaktır.