Nöbetçi Eczaneler
Bu uluslararası sempozyumun açılış töreni 8 Temmuz sabahı yapıldı. Törende bir konuşma yapan Uygur Akademisi Başkanı Rishat Abbas, toplantının önemini, amaçlarını ve görevlerini anlattı.
Uluslararası konferansa 15 ülkeden 30’a yakın kuruluş ve 14 anadili okulundan uzmanlar, mentorlar ve öğretmenlerin katıldığı bildirildi. Toplantının amacı, Çin’in Uygurlara karşı uyguladığı soykırım ve kültürel soykırımın mevcut durumunu bilgilendirmek ve bu durumda Uygur dili ve kültürünün karşılaştığı engelleri ve zorlukları ve bunun nasıl aşılacağını ve çözüleceğini tanıtmaktı.
ABD Barış Enstitüsü Afganistan ve Orta Asya Çalışmaları Bölümü Direktörü Scott Worden, herkesin soykırım karşısında Uygur dilini nasıl koruyacağını tartışmak, deneyim alışverişinde bulunmak ve öğrenmek için bir araya gelmesinin önemli olduğunu söyledi. Ayrıca Uygur dilinin korunmasında mevcut ve gelecekteki zorlukları da sundu.
Asya meselelerinde demokrasi, insan hakları ve hükümet işleri danışmanı olan Brian Vogt, Amerikan demokrasi, barış ve din özgürlüğü kurumları tarafından Uygurlara yönelik devam eden soykırım ve kültürel soykırım hakkında kamuoyu toplamak için düzenlenen törende konuştu, buna karşı amansız bir mücadele verdiklerini ve vermeye devam edeceklerini söyledi.
ABD’nin Türkiye Büyükelçiliği Kamu Diplomasisi Asistanı Wiraj M. LeBailly, Uygur dilinin kıtalara dağılmış Uygurları birbirine bağlayan önemli bir bağ olduğuna dikkat çekerek, ABD’nin Türkiye Büyükelçiliği’nin Uygur dili ve kültürünü korumak için bazı çalışmalar yaptığını ve Türkiye’deki Uygurların sesini yayınlayacağını söyledi.
TBMM Üyesi Dr. Selçuk Özdağ, konferansın açılış törenine katıldı. Uzun bir tarihe sahip olan Uygur halkının, nereye giderse gitsin, geleneksel kültüründen ve dilinden ayrılmaması gerektiğini vurgulayan Özdağ, “Dil, bir milletin kültürünü taşımanın bir aracıdır, dil bir milletin varlığının sembolüdür, sizler 5 bin yıllık kültürel haleflersiniz, 5 bin yıllık dil, müzik, sanat, işçilik ve yemek kültürünüz var, şimdi de bunu gelecek nesillerinize aktarmak zorundasınız. “Nereye giderseniz gidin, dillerinizi unutmayın, onu onurla kullanın” dedi.
Demokrat Parti Genel Başkan Yardımcısı Dr. Rifat Melih Aktaş, Orta Asya ve diğer bölgelerde dil ve kültür asimilasyonunun hala var olduğunu, tüm insanlığın durması gerektiğini söyledi. Dünyanın büyük güçlerinin henüz başarılı olamadığına dikkati çeken Aktaş, Uygur dilini ve kültürünü korumanın bir ön koşul olduğunu vurguladı: “Dilinizi kaybederseniz, her şeyinizi kaybedersiniz ve bunu yapmak çok önemlidir.” dedi.
Toplantının gündemine göre ilk sempozyumda mevcut durum, Uygur soykırımı, ulusal kimlik ve kültürel yıkım üzerinde duruldu.
ABD Komünizm Kurbanlarını Anma Vakfı’nda kıdemli bir araştırmacı olan Adrian Zenz, Çin’in Uygurlara yönelik ulusal saldırıları hakkında önemli gerçekler sundu. Adrian Zenz, nüfus artışı 2015’ten 2018’e kadar yüzde 73 oranında azalan Uygurların 2019’da da azalmaya devam ettiğini, Çin hükümetinin Çin nüfusunu artırmak için Uygur bölgesinin yapısını değiştirdiğini ve milyonlarca Uygur’u istatistiklerden çıkardığını belirterek, katliamın halen devam ettiğini söyledi.
Birleşik Krallık Sheffield Üniversitesi Doğu Asya Çalışmaları Merkezi’nde öğretim görevlisi olan Dr. David Tobin, ulusötesi soykırım hakkında konuştu.
Türkiye dahil 26 ülkedeki Uygurların orantısız bir şekilde Çin tarafından izlendiğini, kontrol edildiğini ve tehdit edildiğini, Uygurların çoğunun buna karşı savaştığını, bazılarının ise tehlikeyi kabullenemediklerini ancak kimsenin böyle yargılanmaması gerektiğini söyledi.
Özgür Asya Radyosu Uygur Bölümü Müdürü Alim Seyitov, sürgünde yaşayan Uygurlarda Uygur radyosunun rolü, Çin’deki soykırım suçlarının ortaya çıkarılmasına katkısı ve radyonun Uygur dilinin korunması ve kullanımı üzerindeki olumlu etkisinden bahsetti.
Hacettepe Üniversitesi Tarih Bilimleri Bölümü öğretim üyesi Dr. Erkin Ekrem, Çin’in Uygur bölgesindeki baskısının nedenlerini anlattı.
Seminerde konuşan Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Öğretim Üyesi Alimcan İnayet, sürgünde yaşayan Uygurların anadilleri ile bu devlet kültürünün incelenmesi arasındaki ilişkiyi daha iyi ele almaları gerektiğini söyledi. Ayrıca yurtdışındaki Uygurların ulusal varlıklarını, yani dillerini ve kültürlerini korumadan Uygur davasını sürdürmenin mümkün olmadığını vurguladı.
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Uygur Araştırmaları Merkezi başkanı Abdulhakim İdris, Uygur kültürünün korunmasında İslam’ın rolünü anlattı.
Şi Cinping rejiminin amansız İslam düşmanlığının, İslam’ı yok etme veya Çinlileştirme girişimlerinin ardındaki komplonun anlaşılması gerektiğini, İslam’ı doğru anlamanın, adaletsizlik ve zulme karşı mücadele etmenin, Uygur diline ve kültürüne sahip çıkmanın zorunlu olduğunun bilinmesinin öneminin anlaşılması gerektiğini söyledi. Uygur kültürünü çocuklara öğretmek ve aynı zamanda İslam kültürünün makul ölçüde bilinmesi gerektiğini söyledi.
Uygur Akademisi, “Devam Eden Soykırım Sırasında Uygur Kültürünü Koruma Uluslararası Sempozyumu”nu ilk kez geçen yıl 9 Aralık’ta Amerika Birleşik Devletleri’ndeki George Washington Üniversitesi’nde düzenledi. Ankara’da gerçekleştirilen bu uluslararası seminerde Uygur dilinin korunması konusu önemli bir konu olarak ele alınmış ve Uygur dilinin Uygur kültürünün korunması ve tanıtılmasındaki hayati rolü tartışılmıştır.
Kaynak: RFA