Nöbetçi Eczaneler
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Pekin’in bölgedeki etkisini ticaret, yatırım ve diplomatik angajman yoluyla genişletmeye çalıştığı Perşembe ve Cuma günleri Xian’da düzenlenen ilk Çin-Orta Asya Zirvesi’ne katılan Orta Asya liderleri için kırmızı halı serdi.
Kazakistan, Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Türkmenistan’dan liderler de Çin ile ilişki kurmaya istekli.
Ancak insan hakları grupları, liderlerin, benzer dini ve kültürel değerleri paylaşmalarına rağmen, Çin’in işgali altındaki Doğu Türkistan’da yaşayan Uygurların yanı sıra Kazaklar, Kırgızlar, Özbek ve Taciklere yönelik baskılarına göz yumduklarını söylüyor.
Bölge, son yıllarda Çin hükümeti tarafından “yeniden eğitim” kamplarında gözaltı, işkence ve zorla çalıştırma yoluyla bastırılan çoğunluğu Müslüman Uygur ve diğer Türk azınlıklardan oluşan 11 milyondan fazla kişiye ev sahipliği yapıyor.
Zirvenin arifesinde, Almanya merkezli Dünya Uygur Kongresi, beş ülkenin hükümetlerinin hak ihlalleri hakkında konuşma sorumluluğu olduğunu söyledi.
DUK Başkanı Dolkun İsa yaptığı açıklamada, “Orta Asya hükümetleri, Çin hükümetinin Uygurlara ve diğer Türk halklarına karşı sergilediği acımasız muamele ve gözdağı konusunda davayı takip etti” dedi.
“Bu komşu ülkeler taahhütlerini yerine getirmede ve Uygurları, Kazakları, Özbekleri, Kırgızları ve Tacikleri kendilerine karşı işlenmekte devam eden soykırımdan kurtarmada başarısız oldular” dedi.
DUK, Uygurlara ve diğer Türk halklarına yönelik devam eden soykırımı kısıtlamak yerine Orta Asya’daki Çin yayılmacılığına ve etkisine hizmet etmek için ekonomik ve ticari ilişkilere öncelik verilmesini şiddetle kınadığını söyledi.
Müslüman ve Türk olan Doğu Türkistan, Orta Asya ile etnik, dini ve ticari bağlara sahiptir.
Orta Asya, Çin için o kadar kritik hale geldi ki, Sincan Komünist Partisi sekreteri Ma Şingrui, Mart ayında Kazakistan, Özbekistan ve Kırgızistan’dan üst düzey liderlerle bir araya geldi.
Ancak DUK, Orta Asya hükümetlerinin, Çin’in Uygurlara ve Türk halkına karşı soykırım politikalarına göz yumarak ve durumla ilgili bir tartışma hakkında bir karara karşı çıkarak insan haklarına olan bağlılıklarını sürdüremediklerini söyledi.
Amerika Birleşik Devletleri merkezli bir siyasi analist ve DUK’nin yürütme komitesi başkan yardımcısı olan Ilshat Hassan Kokbore, Çin’in Orta Asya ülkeleriyle ilişkilerini güçlendirdiğini, devam eden Uygur soykırımı ile ilgili olarak uluslararası alanda teklifini yerine getirdiğini söyledi.
Bu, “Çin’in imajını sterilize etmeyi, vahşete diplomatik kılıf sağlamayı veya Çin’in soykırım olmadığı anlatısını teşvik etmeyi” içeriyor.
Doğu Türkistan”yeniden eğitim” kampından sağ kurtulan, 2017 yılına kadar 20 yıldır sınır ötesi ticaretle uğraşan Kazakistanlı bir Uygur iş kadını olan Gülbahar Celilova, hiçbir Kazak yetkilinin veya bakanın kendisine çektiği çileyi veya gözaltına alınma nedenini sormadığını söyledi.
“Onlar beni o kadar üzdü ki, Kazakistan’dan ayrılıp Türkiye’ye taşındım” diyen Celilova, Doğu Türkistan’a yaptığı bir iş gezisi sırasında “teröre yardım” suçlamasıyla gözaltına alındı ve Mayıs 2017’den itibaren 15 aylık bir süre boyunca üç farklı kampa yerleştirildi.
Celilova, Çinli turistlerin Kazakistan’a 30 günlük girişine izin veren yeni bir vize rejimine karşı olduğunu, çünkü birçoğunun oraya gideceğini ancak vizelerinin süresi dolduktan sonra asla ayrılmayacağını ve Kazakistan veya Kırgızistan’dan gelen Uygurların vatanlarını ziyaret etmelerine izin vermeyeceğini söyledi.
Kaynak: RFA