Nöbetçi Eczaneler
Günümüzde Uygur ulusal kimliğinin temel unsurlarından biri olan Uygur kültürünün ve bu kültürün koruyucusu olan Uygur aydınlarının en ağır darbeyi aldığı bilinmektedir.
Çin işgali altındaki Doğu Türkistan’da yazar-şairler, tarihçiler, dilbilimciler, halkbilimciler başta olmak üzere Uygur tarihine ve kültürüne katkıda bulunan birçok Uygur aydınının esir kamplarına atıldığı doğrulanmıştı.
Bunlar arasında Yalgun Rozi, Abdulkadir Celaleddin gibi milletin kaderi üzerine birçok makale yazan ve Uygur toplumunun yaşantısına etki eden keskin aydınların yanı sıra tarihçiler Abliz Orhun, folklorcu Rahile Davut, Yasimjan Sadık Choglan da var. Tarihi romanlarıyla ünlü Zülfikar Barat Özbaş, sosyoloji doktoru, araştırmacı ve yazarların varlığı biliniyordu.
Uygur İnsan Haklarını Geliştirme Araştırma Merkezi Direktörü Dr. Henrik Shajewski, Çin hükümeti tarafından mağdur edilen Uygur aydınları hakkında şunları söyledi:
“Daha önceki raporumuzda 312 Uygur ve diğer Türk halkının aydınlarının kamp ve cezaevlerinde tutulduğunu delillerle doğrulamıştık. Bu aydınların yakalandığını akrabalar, arkadaşlar ve hükümet belgeleri aracılığıyla doğruladık. Çin hükümetinin Uygurlara ve diğer Türk halklarının aydınlarına yönelik zulmünün, Uygur bölgesindeki insanlığa karşı işlenen suçların önemli bir kısmını oluşturduğuna inanıyoruz. Biz buna seçkinlerin yeni bir biçimi diyoruz. Amaç Uygur ve diğer Müslüman Türk halklarını ve onların kimliğini yok etmektir.”
Çin hükümeti neden Uygur tarihini ve kültürünü inceleyen Uygur aydınlarını hedef alıyor?
Konu ile ilgili konuşan Hacettepe Üniversitesi Tarih Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Erkin Ekrem, “Bu Uygur elitleri, Uygur milletinin vicdanıdır. Çin hükümeti Uygurları tarihlerini ve kimliklerini unutturarak asimile etmeye çalışıyor.”
Uzmanlar, Çinli milliyetçi Şi Cinping’in son yıllarda “tüm etnik grupların kültürünü Çin kültürüne aşılama” stratejisinin, Çin’deki tüm etnik grupları asimilasyon planı için iyi bir isim olduğunu söylüyor. Böyle bir durumda Uygurların tarih ve kültürünü inceleyen aydınlar, Uygurların kimlik bilincinin sürdürülmesinde baş aktörlerdir.
Doğu Türkistan’da yaşayan ve şu anda Berlin’de Uygur kültürü üzerine çalışan bilim adamı Dr. Rune Stenberg, Çin hükümetinin tarih ve kültür alanında aydınlara yönelik zulmünün nedenini açıkladı. “2014 yılında başladı. Rahile Davud gibi arkadaşlarım ve meslektaşlarım şimdi kamplarda ve hapishanelerde. Bununla hiçbir ilgisi yok. Çin hükümeti onları kendi yönetimi için bir tehdit olarak görüyor. Araştırmalarından, fikir ve görüşlerinden dolayı zulme uğradılar. »
Şu ana kadar elde edilen bilgilere göre Çin hükümetinin 2017 yılında başlattığı toplu adam kaçırma eylemleri öncelikle dindar kişileri ve milliyetçi aydınları hedef alıyordu. Bugün Çin hükümeti onların beyinlerini yıkamakla meşgul. Uzmanlara göre Çin’in hedefi öncelikle milletin lideri olan aydınları yok etmek, Uygur kimlik bilincini ve cesaretini öldürmek, ardından da tüm milleti Çin kimliği altında asimile etmektir.
Kaynak: RFA