Müslümanlar Çin’in İsrail karşıtı söylemlerine aldanmamalı

Terörle Savaş ve Arap Baharı boyunca Çin, Arap meselelerine karışmaktan kaçındı ve bölgedeki birçok otoriter hükümetle on yıllardır süren ilişkilerini sürdürmeye odaklandı.

Irak, Mısır, Tunus ve Libya’daki rejim değişikliklerini takiben Pekin, bu ülkelerle tarihsel olarak yakın olan bağlarını güçlendirdi; bunun başlıca nedeni bölgedeki ekonomik çıkarlarıydı ve tartışmalı Orta Doğu meselelerinde riskten kaçınan bir yaklaşımı sürdürdü.

Ancak Çin’in yakın zamanda İsrail’in Gazze’deki soykırımını kınaması, Pekin’in Orta Doğu’daki çatışmalara yönelik önceki tarafsızlığından keskin bir sapmayı temsil ediyor.

Çinli yetkililer arasındaki İsrail karşıtı sert ton, Şi Cinping’in yeni dış politika stratejisini yansıtmaktadır; bu stratejiye göre uzak çatışmalar siyasi sermaye elde etmek ve Çin’in Arap dünyasındaki stratejik ayak izini sağlamlaştırmak için kullanılırken, en önemli rakibi ABD’nin altını oymaktadır.

Retorikteki bu değişim ve ÇKP’nin kısa süre önce düzenlenen BRICS zirvesinde İsrail’in Gazze’ye yönelik toplu cezalandırmasına son vermesi çağrısında bulunduğu bir ortamda, Çin’in ateşkes çağrıları İsrail’le olan önemli stratejik ilişkisine gölge düşürmemelidir.

Teknoloji

İki ülke arasında tam diplomatik ilişkilerin kurulmasından kısa bir süre sonra, İsrail’in küresel bir teknoloji merkezi olma statüsü Pekin’in dikkatinden kaçmadı.

Çin düşük maliyetli bir üretim devinden yüksek teknolojili bir ekonomiye geçiş yaparken, hükümeti İsrail’in teknoloji alanındaki yeteneklerinden yararlanmanın ülkenin kalkınma ihtiyaçlarını karşılamasına yardımcı olabileceğini fark etti.

İsrail’in bir start-up ülkesinden bir inovasyon merkezine evrilmesi, Çin’in Tel Aviv ile yüksek teknoloji işbirliğine gitme kararını kısmen açıklıyor ve yapay zeka, robotik ve siber güvenlik alanlarındaki yeniliklere erişim sağlıyor.

Geçtiğimiz yirmi yıl boyunca, iki ülke arasındaki resmi yakınlaşma, Batılı ülkelerin Çin’in teknoloji sektörlerine katılımından kaynaklanan endüstriyel casusluk konusundaki endişelerinin artmasının ardından daha önemli hale geldi.

Çin’in hızlı yükselişi ABD ile rekabetini körüklerken, ülkenin holdinglerinin Orta Doğu’da bir etki alanı oluşturmak için Washington ile girdiği rekabetin bir parçası olarak İsrailli politikacıların gözüne girmesi çok önemliydi.

Çin’in İsrail’in Doğu Asya’daki en büyük ticaret ortağı olması ve İsrail’in Çin’in teknoloji alanındaki özel ve devlet girişim sermayesi yatırımlarının en büyük alıcıları arasında yer alması nedeniyle Netanyahu’nun İsrail’i her iki ülkenin de küresel sahnedeki konumlarını sağlamlaştırmalarına yardımcı olacak çok önemli bir ortak olarak görmesi şaşırtıcı değil.

Gözetim

Güçlü yapay zeka ekosistemlerinin ve özellikle gözetleme teknolojilerinin geliştirilmesi, Çin-İsrail ilişkilerinin bir diğer önemli ayağını oluşturmaktadır.

İsrail, işgal altındaki topraklarda yaşayan Filistinlileri akıllı telefon uygulamaları ve yüz tanıma kameralarına bağlı izinsiz bir veri tabanıyla izleyerek Çin’in Uygur Müslümanlarına yönelik baskıcı uygulamalarını taklit ediyor.

İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne göre, Batı Şeria’daki her Filistinli için bir güvenlik profili ve tehdit derecelendirmesi içeren İsrail’in Wolf Pack veri tabanı, Çin’in Türk ve Uygur nüfusları hakkındaki kapsamlı veri kaynaklarını yansıtıyor ve bu veriler vatandaşların güvenilirliğini belirlemek için sosyal kredi puanlarını derlemek üzere bir araya getiriliyor.

Uluslararası Af Örgütü’nün “Otomatik Apartheid” başlıklı bir raporu, El Halil ve Şam Kapısı gibi gösterilerin ve sosyal toplantıların sıklıkla düzenlendiği yerlerde, Filistinlilerin hareketlerinin geniş biyometrik veri tabanlarında rızaları olmadan izlendiğini ve takip edildiğini ortaya koymaktadır.

Her iki ülke de Müslüman nüfusları gözetlemek için acımasız bir kontrol noktası rejimi geliştirdiğinden, İsrail’in gözetleme teknolojisi aygıtının arkasındaki satıcıların, Çin devletine ait bir üretici ve sivil ve askeri amaçlı video gözetleme ekipmanı tedarikçisi olan Hikvision olması tesadüf değildir.

Hikvision, İsrail’in Batı Şeria’daki mahallelerde ve yasadışı yerleşimlerde Filistinlilere yönelik başlıca baskı aracıdır ve ayrıca Uygur Müslümanlarını hedef alan öngörülü polislik sisteminin bir parçası olarak Doğu Türkistan’daki toplama kamplarına, okullara ve camilere ve çevresine gözetim yazılımı kurmuştur.

Her iki ülkede de Çinli yazılım mühendisleri tarafından tasarlanan ve her yerde bulunan yapay zeka tabanlı gözetim sistemlerinin kullanılması milyonlarca Müslümanın eğitim, istihdam ve sağlık hizmetlerine erişimini engellemiş ve hareket ve toplanma özgürlüğü de dahil olmak üzere temel insan haklarını kısıtlamıştır.

Altyapı

Üç kıtanın (Avrupa, Afrika ve Asya) kesiştiği noktada stratejik bir konuma sahip olan İsrail, Güneydoğu Asya’yı orta Avrupa ve Afrika’ya bağlayan kıtalararası demiryolları ve limanlardan oluşan sofistike bir ağ olan Çin’in Kuşak ve Yol Girişimi’nin (BRI) başarılı bir şekilde uygulanması açısından da büyük önem taşımaktadır.

Coğrafi avantajının farkında olan Çin, tarihi “İpek Yolu” ticaret rotasını yeniden canlandırma umuduyla İsrail’de diğer Orta Doğu ülkelerine kıyasla daha fazla KYG projesi için milyarlarca dolar yatırım yapmıştır. Çin’in küresel güç projeksiyonu için hayati bir kanal olan Çin, İsrail’in enerji ve ulaşım sektörlerinde büyük ölçekli altyapı projeleri üstlenerek İsrail’in kritik altyapısının sorunsuz işlemesini sağlamıştır.

Bunlar arasında İsrail’in ikinci derin su limanını genişleten ve modernize eden, kargo ithalatı ve ihracatı için önemli bir deniz geçidi olan HaDarom Liman Projesi de yer almaktadır. Proje ihalesini China Harbour Engineering Company (CHEC) kazanmıştır ve daha büyük yanaşma kapasitesine olanak sağlayarak İsrail’e giriş ve çıkış ticaret akışını hızlandırması ve böylece İsrail’i küresel ticaret için daha erişilebilir hale getirmesi beklenmektedir.

Bir diğer önemli denizcilik altyapısı projesi de Hayfa’da devasa gemileri hızla boşaltabilecek ve denizcilik kapasitesini önemli ölçüde artırarak kuzey İsrail ekonomisine refah getirmeyi vaat edecek olan son teknoloji Körfez Limanı’dır. Dünyanın en büyük deniz taşımacılığı yöneticilerinden biri olan Çinli Shanghai International Port Group, kısa bir süre önce limanın bakım ve işletmesi için 25 yıllık bir ihale aldı

Bunlar, daha fazla ekonomik bağlantı ve verimli taşımacılık sağlayan Çin-İsrail işbirliğinin sadece birkaç örneğidir ve bu işbirliğinin, dünya çapında denizcilik limanlarının yaşadığı artan tıkanıklık seviyeleri ışığında hızlanmasını bekliyorum.

Yeni Orta Doğu

Kızıldeniz’de tırmanan gerilimin transpasifik sevkiyatları sabote etme ve uluslararası ticaretin serbest akışı için hayati bir ekonomik arteri kesintiye uğratma tehdidiyle birlikte, IMEC (Hindistan-Ortadoğu-Avrupa-Ekonomik Koridoru) olarak bilinen ve Asya’yı Avrupa’ya bağlayan yeni bir ticaret ekseninin Çin’in KYG’sini baypas edeceği, İsrail’i kilit bir enerji ve lojistik merkezine dönüştüreceği ve Avrupa’nın Körfez’deki etkisini güvence altına alacağı yönündeki spekülasyonlar artıyor.

Bu “Yeni Ortadoğu” İsrail’i Hint Okyanusu ile Akdeniz’i birbirine bağlayan son derece stratejik bir ileri karakola dönüştürebilir, Tel Aviv’in Avrasya’ya yönelik mücadeleye girişini işaret edebilir ve Mısır’ın kıtalararası ticaret yolları üzerindeki tekelini kırabilir.

Ancak Pekin’in riskleri azaltması Orta Doğu ile Çin arasında bir kopuş anlamına gelmiyor, zira İsrail ve komşu Körfez monarşileri hem Çin hem de Batılı güçler arasındaki bağları hassas bir şekilde dengeleyerek ve küreselleşmiş tedarik zincirlerine güvenerek elde edilebilecek faydaları en üst düzeye çıkarmayı tercih ediyor.

Sonuçta, İsrail son derece cazip bir KYG pazarı olmaya devam ederken, İsrail’in Avrupa ve Orta Doğu’yu birbirine bağlayan bir geçit olma statüsü, Çin’in son on yılda inşa ettiği demiryolları ve limanlara ayrılmaz bir şekilde bağlıdır.IMEC’in bu dinamiği tersine çevirmesi pek olası değildir.

Pekin’in Orta Doğu’ya olan enerji bağımlılığı ve Süveyş Kanalı’ndaki deniz ticaretine yönelik potansiyel tehdit göz önüne alındığında, daha geniş bir bölgesel yayılma ÇKP’yi bölgede çatışma arabulucusu olarak daha belirgin bir rol üstlenmeye ikna edecektir.

Ayrıca Çin’in Afro-Avrasya entegrasyon projesini Süveyş’i bypass eden İsrail deniz koridorları ile yakınlaştırarak Xi Jinping’i İsrail’e yakınlaşmaya teşvik edebilir.

Sina’da gerilim tırmanırken ve Kızıldeniz’deki ablukalar Mısır’ı bir belirsizlik dönemine sürüklerken, İsrail, Çin’in Avrupa ihracat pazarına ulaşmak için daha güvenilir bir denizcilik ortağı olarak görülecek, daha hızlı navigasyon sunacak ve yakın zamanda bir geminin pruvasının Süveyş’in doğu kıyısına takılarak geçişin engellenmesiyle gördüğümüz gemi yığılmasını önleyecektir.

Çok kutupluluk

Küresel gücün yeniden dağılımını ve yeniden düzenlenmesini giderek daha fazla destekleyen ve giderek parçalanan bir küresel düzende, İsrail ve Çin’in örtüşen stratejik çıkarları uluslararası kurallara dayalı düzeni radikal bir şekilde yeniden yapılandırabilir.

Washington’un dünya sahnesindeki stratejik ayak izinin azalması ve BRICS gibi yeni güç bloklarının küresel ticaret ve yatırımın başlıca itici güçleri olarak ortaya çıkması göz önünde bulundurulduğunda, Amerika’nın küresel hegemonluk statüsü zayıflamaya başladıkça Çin ve İsrail’de yoğunlaşan büyük bir finansal ve teknolojik güçle birlikte çok kutupluluğa dönüş giderek daha olası görünüyor.

Bu da akla bir soru getiriyor.Tel Aviv’in Washington’a olan bağımlılığını dengelemek için stratejik ortaklıklarını çeşitlendirmesi ve Rusya, Hindistan ve Çin gibi önde gelen BRICS imzacılarıyla yakın ilişkiler kurması, İsrail’in dış politikadaki stratejik değişiminin ABD’den uzaklaşması anlamına mı gelecek?

Amerika’nın bölgedeki çıkarlarını korumak için askeri ve mali maliyetlere katlanmaya devam etmesi nedeniyle İsrail şu anda Orta Doğu’da ABD liderliğindeki güvenlik mimarisine derinden bağlı kalmaya devam ediyor. Dolayısıyla Washington’un İsrail-Çin ilişkilerine yönelik artan endişesi doğal olarak böyle bir ortaklığa sınırlamalar getirecektir.

Ancak Amerika’nın tek kutupluluğu çözülmeye başladıkça ve İsrail yavaş yavaş ABD himayesinden çıktıkça, böyle bir ittifak Tel Aviv’e ABD’nin Orta Doğu’dan çekilme ihtimaline ve Amerika’nın İsrail’in bölgesel güvenliğinin garantörü olarak hareket etme konusundaki uzun vadeli istekliliğine dair belirsizliğe karşı bir koruma sağlar.

Sonuç

Pekin ve Tel Aviv’in karşılıklı çıkarlarını pekiştirmek için sermaye, teknoloji ve insan gücünü kullanması, Müslüman dünyasının ÇKP’nin Orta Doğu’daki yumuşak güç stratejisine aldanmamasını gerektiriyor.

Çin’in Filistin’e karşı yürüttüğü mazlum diplomasisi İsrail’e karşı duyduğu nefretten ziyade ABD karşıtlığı ve Küresel Güney’in sesi olarak görülme arzusundan kaynaklanmaktadır. Bu, Tel Aviv ile stratejik bağları sürdürürken Arap rejimleriyle ters düşmekten kaçınmak için dikkatle ayarlanmış bir yaklaşımdır.

Nihayetinde Çin ve İsrail’in kabul etmek istediklerinden çok daha fazla ortak noktası var. İsrail’in Yeni İpek Yolu’nda önemli bir düğüm noktası olması ve Çin’in İsrail’in altyapı ihtiyaçları için vazgeçilmez olması nedeniyle her iki ülke de birbirlerinin stratejik hesaplarının merkezinde yer almaktadır.

Dahası, her iki ülkenin de Müslüman halkların soykırımında suç ortağı olduğunu ve İslam kültürü, tarihi ve ideolojisinin sistematik olarak silinmesine aktif olarak katkıda bulunduğunu unutamayız.