Nöbetçi Eczaneler
İşgalci Çin, propaganda yoluyla, ülkedeki Uygurların artık güvende olduğuna dünyayı ikna etmeye çalışıyor. Ancak sinemacı İkram Nurmehmet’in Pekin’de tutuklanması bunun tam tersini gösteriyor.
Bu yılın başlarında Pekin’de tutuklanan Uygur film yapımcısı İkram Nurmehmet Çarşamba günü Doğu Türkistan’da yargılanacak.
İnsan Hakları gruplarına göre, 32 yaşındaki İkram Nurmehmet, 29 Mayıs’ta Çinli yetkililer tarafından evinden alınarak Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi’ye götürüldü ve burada bilinmeyen suçlamalarla duruşma öncesi gözaltında tutuldu.
Urumçi’de doğup büyüyen Nurmehmet, eşi ve küçük oğluyla birlikte Pekin’de yaşıyor.
Tutuklanmasından saatler sonra polis, karısını arayarak Doğu Türkistan’a nakledildiğini bildirdi ve ondan kendisi için havaalanına kıyafet getirmesini istedi. Orada kendisine evlilik yüzüğünü ve muskasını veren üç subay eşliğinde Nurmehmet’le kısa bir süre konuşma fırsatı buldu.
Nurmehmet’in Urumçi’de yaşayan annesi, onun Doğu Türkistan’daki havaalanına gelişini kameraya aldı. Kendisiyle birlikte memurları sorguladığında oğlunun “soruşturma altında” olduğu söylendi.
Eserlerinde Uygur kahramanları canlandırmasıyla tanınan Nurmehmet, pek çok kısa film yönetti; bunların bir kısmı Çin’de ve yurt dışında film festivalleri tarafından seçildi. Arabadaki Fil adlı film, iki Uygur ile taksiyi paylaşan Han Çinlisi bir kadının hikayesini anlatıyor.
Nurmehmet’e yakın bir kaynak, şifreli bir mesajlaşma uygulaması üzerinden telefonla yaptığı açıklamada, “Çalışmaları her zaman Uygur halkının gerçek hayatlarına odaklanıyor, propaganda yoluyla değil” dedi. “Çin toplumuyla en çok ilişki kuran genç Uygur yönetmenlerden biri, ama ne yazık ki sonunda tutuklanmasına neden oldu. Ailesinden çok sorumlu. Altı aydır babasını görmeyen bir oğlu var.”
Tutuklanmasından bir ay önce Nurmehmet, Doğu Türkistan yetkililerinden kimlik kartının kaybolmasının araştırılması için Urumçi’ye dönmesini talep eden bir telefon almıştı. Reddetti ve telefonu kapattı. Daha sonra annesi, bir zamanlar Türkiye’de okurken misafir ettiği bir çocukluk Uygur arkadaşının gözaltına alındığını iddia etti ve Nurmehmet’in dernek tarafından zan altında olabileceği konusunda uyardı.
Nurmehmet, Pekin’e taşınmadan önce İstanbul Marmara Üniversitesi’nde altı yıl film yapımcılığı eğitimi almıştı.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün Asya bölümü müdür yardımcısı Maya Wang, İslam, Orta Asya veya Orta Doğu ile herhangi bir bağlantısı olan Uygurların otomatik olarak Çinli yetkililer tarafından terörizm şüphesi altında olduğunu söyledi. Birçoğu bir “toplu cezalandırma” kampanyası sırasında tutuklandı ve yargılanmadan keyfi olarak hapsedildi.
Wang, “Bu uzak bağlantılara sahip insanlar terörist veya aşırılık yanlısı olarak kabul ediliyor veya ideolojik virüslere sahip” dedi. “Birçoğu Türkiye’yi ziyaret ettikleri veya (İslami) cenazelere katıldıkları için hala hapiste tutuluyor … Çoğu zaman bu tesislerde ölen insanlar duyuyorsunuz.”
Çin devleti, 2014 yılında Doğu Türkistan’da “Sert Vur” terörle mücadele kampanyasını başlattı. O zamandan beri, 2017’de tırmanan bir baskı sırasında tahminen yarım milyon insanın hapsedildiğine inanılıyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne göre, bilinen hapis cezası olanlar arasında ortalama hapis cezası 12,5 yıl.
Wang, “Artık daha az uluslararası ilgi var çünkü Çinliler [gözaltı] kamplarını kapattıklarını söylüyorlar” dedi. “[Ancak] kamplar, uzun hapis cezalarının kullanılması da dahil olmak üzere Uygurlara karşı daha büyük, çok yönlü bir kampanyanın parçası. Uygurlar korku içinde yaşamaya devam ediyor” dedi.
Nurmehmet daha önce, 2020’de Şanghay Kamu Güvenliği Bürosu’ndan 1 milyondan fazla gözetim kaydını inceleyen Avustralyalı bilgisayar korsanları tarafından elde edilen “Şanghay Listesi” olarak bilinen bir terör şüphelileri listesinde tespit edilmişti.
Geçen ay, önde gelen bir Uygur profesörü olan Rahile Davut’un “devlet güvenliğini tehlikeye atmak” suçundan ömür boyu hapis cezasına çarptırıldığı bildirildi. Uygur folkloru ve gelenekleri uzmanı, altı yıl önce kayıp olduğu bildirildi.
Kaynak: The Guardian