Nöbetçi Eczaneler
12 Aralık’ta binlerce Uygur öğrenci, ÇKP’nin ırk ayrımcılığı, baskıcı aile planlaması önlemleri ve Doğu Türkistan’ın Lop Nur havzasındaki atmosferik nükleer testler de dahil olmak üzere ayrımcı politikalarını protesto etmek için Urumçi sokaklarına çıktı.
Sincan Üniversitesi’ndeki bir öğrenci örgütü olan Tengritagh Generation’ın öncülük ettiği hareket, bölgede önemli bir ayaklanmanın başlangıcı oldu. Öğrenciler Doğu Türkistan’da demokratik seçimlerin yapılması, Çinli yerleşimcilerin akınına son verilmesi, sert doğum kontrol politikalarının durdurulması ve Uygur kültürel eğitiminin korunması çağrısında bulundu.
Bir hafta süren protesto gösterileri büyük ilgi gördü ve Çinli yetkililer taleplerini görüşmek üzere öğrenci temsilcileriyle bir araya gelmek zorunda kaldı. DUK’un açıklamasına göre, ÇKP’nin hareket liderlerine yönelik, katılımcıları cezalandırmak için bir “Denetleme ve İmha Komitesi” kurulması da dahil olmak üzere, daha sonraki baskılarına rağmen, protestolar bölgedeki üniversitelerde benzer bir hareket dalgasını ateşledi.
1985 protestoları daha sonra 15 Haziran 1988’de DUK’un eski başkanı Dolkun İsa’nın önderlik ettiği demokratik gençlik hareketine de zemin hazırladı. 1985’teki protestolar sırasında vurgulanan önemli bir konu da Çin’in Doğu Türkistan’daki nükleer denemelerinin yol açtığı çevre ve halk sağlığı kriziydi. Çin, 1964 ve 1996 yılları arasında Lop Nur bölgesinde 23’ü atmosferik test olmak üzere 45 nükleer test gerçekleştirdi. Bu testlerden kaynaklanan serpintiler Doğu Türkistan’ın çok ötesine yayıldı ve bazıları Avrupa’ya ulaştı.
Profesör Jun Takada’nın araştırmasına göre, bölgedeki yaklaşık 1,48 milyon kişi nükleer serpintiye maruz kalmış ve bu da yaygın lösemi, kanser ve fetal hasar vakalarına yol açmıştır. Scientific American’da 2009 yılında yayınlanan bir makalede, radyasyona bağlı hastalıkların Doğu Türkistan’da yaklaşık 194.000 kişinin ölümüne yol açtığı tahmin edilmektedir.
1985’teki protestolardan yaklaşık kırk yıl sonra, Doğu Türkistan’daki durum dramatik bir şekilde kötüleşti. Dünya Uygur Kongresi’nin açıklamasına göre, Çin hükümetinin Uygurlara yönelik soykırım kampanyası, toplama kamplarında tutulan milyonlar, zorlayıcı aile planlaması politikaları, ailelerin zorla ayrılması ve kitlesel gözetim ile tırmandı.
Son raporlar Lop Nur sahasında nükleer deneme faaliyetlerinin yeniden başladığını gösteriyor. The New York Times’ın haberine göre, uydu görüntüleri yeni açılan sondaj kuyularını göstererek daha büyük yeraltı testleri için potansiyel planlara işaret ediyor.
Açıklamaya göre, nükleer testler için kilit bir destek alanı olan Malan üssünde 2017’den bu yana 30’dan fazla yeni binanın inşa edilmesi de dahil olmak üzere önemli gelişmeler, bu faaliyetlerin yarattığı devam eden ekolojik ve insani tehditler konusunda alarm verdi.
Dünya Uygur Kongresi, uluslararası toplumu Çin’in Lop Nur’daki nükleer faaliyetlerini durdurmak için derhal harekete geçmeye çağırdı ve nükleer serpintinin sınır tanımayan küresel tehlikelerine dikkat çekti. DUK, geçmişte yapılan ve gelecekte yapılması muhtemel testlerden kaynaklanan serpintinin Doğu Türkistan’ın çok ötesine geçerek Avrupa ve ötesindeki ülkeleri etkileyebileceği uyarısında bulundu.
Nükleer kaygılara ek olarak, DUK uluslararası toplumu, özellikle küresel odak yeşil enerjiye adil bir geçişe doğru kayarken, Uygur zorla çalıştırma sömürüsünü ele almaya çağırdı.
Açıklamaya göre Uygur bölgesi, moda, otomotiv ve güneş enerjisi sektörleri için seri üretim malları da dahil olmak üzere, yüksek derecede kirletici endüstriler için bir merkez haline gelmiştir. Uygurların zorla çalıştırıldığı bu endüstriler bölgedeki ciddi ekolojik bozulmaya katkıda bulunuyor.