Uygur yayıncı Uygur kimliği üzerine yazdığı kitaplar nedeniyle hapse atıldı

Merkezi Norveç’te bulunan Uygur Hjelp Vakfı tarafından derlenen Doğu Türkistan’daki tutuklu aydınlar listesinde yer alan 65 yaşındaki Erkin Emet, kuruluşun kurucusu Abduweli Ayup’a göre Temmuz 2018’de gözaltına alındı.

Kaşgar’da güvenlik gerekçesiyle isminin açıklanmasını istemeyen bir kaynağa göre, Emet’in ailesi yetkililerin kendisini etnik bölücülüğü kışkırtmakla suçladığını ve hapis cezasını çekmekte olduğunu söyledi.

Ancak kaynak, Emet’in nerede olduğunun ve cezasının ne kadar olduğunun bilinmediğini söyledi.

Gizli kanallar aracılığıyla Eyüp, Emet’in büyük olasılıkla özellikle iki kitabın yayınlanması veya dağıtılmasıyla ilgili olduğu için tutuklandığını keşfetti.

Bunlardan ilki Halide İsrail’in 1966-76 Çin Kültür Devrimi sırasında Uygurlara yapılan zulmü ve Uygur kimliğine tutunmanın önemini anlatan “Altun Keş” ya da “Altın Ayakkabılar” adlı romanıydı. 

Emet ayrıca Zordun Sabir’in 1940’ların başında Uygurların Çin milliyetçi güçlerine karşı kazandığı zaferi ve 1944’ten 1949’a kadar varlığını sürdüren ikinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti’nin kuruluşunu anlatan “Ana Yurt” adlı kitabının pazarlanmasında da görev aldı.

Uygur Entelektüellere yönelik baskılar

Emet’in çalıştığı Urumçi’deki Sincan Sağlık Yayınevi yakınlarında görev yapan bir polis memuru Özgür Asya Radyosu’na yaptığı açıklamada, Emet’in “Hui Tou Kan” ya da “Geriye Bakmak” olarak bilinen baskılar sırasında tutuklandığını söyledi.

O dönemde Çinli yetkililer, aralarında yazar ve yayıncıların da bulunduğu Uygur aydınları, ayrılıkçı eğilimler taşıdığı düşünülen eserler ürettikleri gerekçesiyle toplama kamplarında veya hapishanelerde tutuyordu.

Önde gelen Uygurlar tarafından yazılan veya yayınlanan materyaller, daha önce hükümet onayı almış olsalar bile mercek altına alınıyordu.

Bölgenin başkenti Urumçi’deki Sincan Siyasi Hukuk Bürosu’ndan bir yetkili, “Hui Tou Kan sırasında, daha önce yayınlanmış tüm kitapları soruşturdular” dedi.   

Tutuklanmasıyla ilgili en sorunlu kitabın “Altun Keş” olduğunu söyledi.

Bir başka kaynak ise tutuklanmasının ardında “Ana Yurt” kitabının satışına karışmasının da yattığını söyledi.

Grubu Uyguryar olarak da bilinen Eyüp’e göre, iki çocuk ve birkaç torun sahibi olan Emet, ilk olarak 1990’larda Xinhua Kitabevi’nin Kaşgar şubesinde müdür yardımcısı olarak görev yaptı.

Emet, Kaşgar kitapevinde çalışırken “Ana Yurt” dergisinin yayınlanmasını denetledi. Emet’in 5,000 kopya sipariş eden ilk kişi olduğunu ve bunların hızla tükendiğini söyledi.

RFA’ya konuşan Eyüp, “Kaşgar’ın farklı ilçelerinde birden fazla büyük kitabevi açtı, Kaşgar Xinhua Kitabevi’ni genişletti ve başarılı olduğunu kanıtlayan farklı kategorilerle tekliflerini çeşitlendirdi” dedi.

Emet, 2010 yılı sonunda Kaşgar Uygur Yayınevi’nin müdürlüğüne atandı.

Eyüp’ün söylediğine göre, Emet burada Hojamuhemmed Muhammed’in sekiz ciltlik şiir koleksiyonu da dahil olmak üzere önemli eserler yayınladı ve Halide İsrail’in “Kechmish” ya da “Tales of the Past” ve “Altun Keş” kitaplarının yayınlanmasında etkili oldu. 

Eyüp’e göre Emet, Mayıs 2018’de Sincan Sağlık Yayınevi’nin müdürü olmak üzere Urumçi’ye taşındı ve burada Uygur Medeniyeti Dergisi’nin tanınmış emekli Uygur editörü Kurban Mamut ile birlikte çalıştı. 

İki ay sonra Emet tutuklandı.

RFA muhabiri Bahram Sintash’ın babası olan Mamut’un daha sonra tutuklandığını ve 15 yıl hapis cezasına çarptırıldığını söyledi.