Dünyanın dört bir yanından parlamenterler, Japonya’yı, Çin hükümetinin Doğu Türkistan’daki Uygurlara ve diğer Müslüman Türk halklara yönelik hak ihlallerine ilişkin bağımsız bir soruşturma yürütmeye ve bunda rol oynayan Komünist Parti yetkililerine yaptırım uygulamaya çağıran ortak bir bildiri yayınladı.
Çeşitli ülkelerden yaklaşık 70 milletvekili, politikacı, aktivist ve sivil toplum gruplarının temsilcileri de dahil olmak üzere 150’den fazla katılımcı, 30-31 Ekim’de Tokyo’daki Japonya parlamentosunda düzenlenen Uluslararası Uygur Forumu‘na katıldı.
Çinli yetkililer, Doğu Türkistan’daki tahmini 1,8 milyon Uygur ve Türk azınlığı “yeniden eğitim” kamplarında gözaltına aldı. Birleşmiş Milletler, Uygurlara karşı işkence, devlet tarafından dayatılan zorla çalıştırma ve cinsel şiddete dair kanıtlar buldu ve Amerika Birleşik Devletleri ve diğer Batılı hükümetler, Çin’in eylemlerini insanlığa karşı suç ve soykırım ilan etti.
Pekin suçlamaları reddediyor ve tesislerin mesleki eğitim merkezleri olduğunu ve o zamandan beri onları kapattıklarını söylüyor.
Bildiride, “Çin hükümetinin gözaltı kamplarının kapatıldığına dair son iddialarına rağmen, milyonlarca Uygur’un hâlâ Çin toplama kamplarında keyfi olarak gözaltında tutulması ve diğerlerinin uzun hapis cezalarıyla karşı karşıya kalmasıyla durum daha da kötüleşiyor” denildi.
Belge, Uygur soykırımını belgelemek için kendi çabalarını başlatmaya ve Uygurların kötü durumunu ele almak için Çin ile olan ticari ilişkisinden yararlanmaya çağırdı.
Organizatörlerden biri olan Dünya Uygur Kongresi başkanı Dolkun İsa, “Dünya sadece ABD ve Avrupa Parlamentosu’ndan değil, aynı zamanda Latin Amerika, Afrika ve Asya’dan da oluşuyor” dedi.
“Bu foruma Japonya’da ev sahipliği yapmayı seçmemizin nedenlerinden biri de budur, çünkü Japonya, Çin’e komşu demokratik bir güç oyuncusu olmasının yanı sıra Asya’nın en büyük ekonomik güç oyuncularından biridir” dedi.
İsa, organizatörlerin Japonya’yı ev sahibi olarak seçmelerinin bir diğer nedeninin de “Uygurların başına gelenlere aşina olmayan ve Uygur soykırımı konusunda sessiz kalan diğer Asya ülkelerinin sessizliğini kırmak” olduğunu söyledi.
İlk Uluslararası Uygur Forumu Kasım 2022’de Brüksel’de düzenlendi.
İsa, Tokyo’nun Doğu Türkistan’daki hak ihlallerini soykırım veya insanlığa karşı suç olarak tanımamasına rağmen, Japon parlamentosunun Uygurlara yönelik muamele de dahil olmak üzere Çin’deki hak sorunlarıyla ilgili endişelerini dile getiren nadir bir kararı kabul ettiğini ekledi.
Konferansın diğer organizatörleri arasında Japonya Uygur Parlamento Birliği, Çin’in İnsan Hakları İhlallerini Soruşturma ve Eyleme Geçme Parlamento Birliği, Japonya Uygur Derneği ve Çin Parlamentolararası İttifakı yer aldı.
Uygurları Destekleyen Yerel Milletvekilleri Ulusal Birliği Başkanı Hiroaki Maruyama, “Uygur sorunu tüm insanlığın sorunudur” dedi.
“Birleşmiş Milletler’in daimi üyeleri savaş yürütüp insan haklarını ihlal ederken, biz canavar olma yolunda yürümekle insan olma yolunda yürümek arasında bir kavşaktayız” dedi. “Biz yerel meclis olarak çocuklarımızın geleceği için hareket etmeye devam edeceğiz.”