Nöbetçi Eczaneler
Uygur savunuculuk örgütü Uygur Hareketinin başkanı Ruşen Abbas, 24 Kasım Urumçi Yangınının 1. yıldönümünde Globalvoice’e Doğu Türkistan’da devam eden Uygur soykırımı hakkında konuştu.
24 Kasım 2022’de işgal altındaki Doğu Türkistan’ın Urumçi şehrinde işgalci Çin’in sıfır kovid politikası bahanesiyle evlerine kilitlediği Uygur Türkleri çıkan yangında yanarak can vermişlerdi.
Globalvoices Urumçi Yangınının 1. yıldönümünde Doğu Türkistan ve devam eden Uygur soykırımı ile ilgili Uygur Hareketi Başkanı Ruşen Abbas ile e-mail yolu ile kısa bir röportaj gerçekleştirdi.
Globalvoices: Artık çoğu insanın Uygur soykırımından haberdar olduğu düşünüldüğünde, hem kamuoyunun hem de karar vericilerin tam olarak ilgilenmesi gereken belirli konular ve eylemler nelerdir?
Ruşen Abbas: Maalesef Çin rejiminin nüfuzu ve medya operasyonları o kadar geniş ki, dünya vatandaşlarının çoğunun Uygurlara yönelik soykırımın gerçek ciddiyeti hakkında bilgi sahibi olduğundan pek emin değilim. Durumun ciddiyeti konusunda sürekli farkındalığın artırılması, hesap verebilirliğin savunulması, hedefe yönelik yaptırımların uygulanması büyük önem taşıyor. Zulümlerden kaçan Uygur mültecileri korumak, soykırımı Çin rejimi için karlı bir girişim haline getiren zorunlu çalıştırmayla mücadele etmek ve suçları aklayan Çin propagandasına karşı koymak hayati önem taşıyor.
Küresel toplumun, tam teşekküllü soykırımı sona erdirmesi için Çin hükümetine baskı uygulamak üzere işbirliği yapması gerekiyor. Bu, diplomatik çabaları, yaptırımları ve uluslararası düzeyde farkındalığın artırılmasını içerir. Karar vericiler üzerindeki baskıyı sürdürmek ve konunun uluslararası ilgi odağında kalmasını sağlamak için sürekli haber ve kamuoyunun bilinçlendirilmesi çok önemlidir. Örneğin, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri’ne Uygur soykırımı konusundaki tutumunu netleştirmesi yönünde çağrıda bulunmaya devam ediyoruz . Hükümetler, savunucu gruplar ve etkilenen topluluklar arasındaki diyaloğun teşvik edilmesi, uzun vadeli çözümler bulmak açısından çok önemlidir. Uygur soykırımının küresel gündemde öncelikli kalmasını sağlamak için savunuculuk çabaları devam etmelidir.
Ülkeler ayrıca Uygur mültecilere sığınma sağlamaya, destek sağlamaya ve krizden etkilenenlerin ihtiyaçlarını karşılamak için insani çabaları artırmaya hazır olmalıdır.
Kurumsal sorumluluğu teşvik etmeye ve özellikle Uygurların zorla çalıştırılması yoluyla insan hakları ihlallerine suç ortaklığını önlemeye yönelik çabaların yoğunlaştırılması zorunludur. Şu anda Uygur bölgesinde faaliyet gösteren veya bu bölgeden kaynak sağlayan şirketler üzerinde yeterli baskı bulunmuyor ve bu da köle emeğiyle mücadele için kolektif eylem gerektiriyor. Dünyanın dört bir yanındaki hükümetler şeffaflığı ve etik kaynak kullanımı düzenlemelerini uygulamalı ve Uygur Zorunlu Çalıştırmayı Önleme Yasası ( UFLPA ) olarak bilinen ABD yasalarını yansıtan yasalar kabul etmelidir . İşletmelerin, Uygurların zorla çalıştırılmasıyla bağlarını ortadan kaldırmak için tedarik zincirlerini titizlikle izlemesi gerekirken, tüketiciler de satın alımlarında dikkatli davranmalı ve tercihlerinde insan haklarını ön planda tutmalı.
Gençlerimiz TikTok gibi Çin uygulamaları aracılığıyla kirlendiğinden ve etkilendiğinden, soykırımı aklamaya çalışan Çin propagandasına karşı koymak ve doğru bilgiye erişimi sağlamak da çok önemli. Bu, Çin’in diğer ülkelerde uyguladığı ulusötesi baskılara karşı koymayı, egemenliklerine zarar vermeyi ve hukukun üstünlüğünü istikrarsızlaştırmayı da içeriyor.
Globalvoices: Pek çok aktivist soykırım hakkında konuştukları için korkunç bir suçluluk duygusuyla karşı karşıya kalıyor ve bunun sonucunda aile üyelerinin memleketlerinde korkunç bir bedel ödediğine tanık oluyorlar. Bu aynı zamanda “ Kız Kardeşimi Nerede ” adlı belgeselinizin de konusu . Bu günlük yükle nasıl başa çıkıyorsunuz?
Ruşen Abbas: Uygur soykırımı hakkında konuşmanın suçluluğuyla baş etmek, özellikle de benim durumumda kız kardeşim Gülşen gibi sevdiklerimiz için olumsuz sonuçlar doğurduğunda son derece zorlayıcı. Adaleti savunmanın, zulme karşı durmanın bedeli ne olursa olsun yapmam gereken bir şey olduğunu kendime hatırlatıyorum. Ben yalnız değilim; sayısız Uygur diasporası savunuculuğunu sürdürüyor çünkü onların özgürlüklerini güvence altına almanın tek yolunun bu olduğunu biliyoruz. Acım tüm Uygurlara yansıyor. “Özgür” olsak bile güvensiziz. Konuşursak tehdit ediliyoruz. Bunu yapmazsak dünya bizim acılarımızdan habersiz kalır.
Biz Çin’in insanlığa karşı işlediği suçların ilk elden tanıklarıyız ve bu modern soykırımı durdurmak için konuşmamız gerektiğini düşünüyorum. Kız kardeşim için farkındalık yaratmanın ve adaleti savunmanın bu suçluluk duygusuyla yüzleşmenin tek yolu olduğu inancından güç alıyorum. Bana ilham veren şey, 1989 yılında 21 yaşımdayken bu ülkeye geldiğimde aradığım ve sevdiğim demokrasiyi ve özgürlüğü savunmaktı. Bu özgürlük ve demokrasi bugün ÇKP tarafından tehdit altında.
Eğer dünya liderleri, kurumsal Amerika, Hollywood ünlüleri, NBA ve diğer tüm ünlü talk-show sunucuları, feministler, aktivistler, genellikle her türlü sosyal adaletsizliğe karşı sesini yükselten akademisyenler, haklı olarak bugün toplu tecavüze, zorla kısırlaştırmaya karşı sessiz kalıyorlarsa , zorla kürtaj, zorla evlilik, çocuk kaçırma, toplama kampları, kölelik ve soykırım, bunun nedeni ÇKP’nin onları ya ekonomik çıkarlarla tehdit etmesi ya da onları para ve güçle yozlaştırmasıdır.
Globalvoices: Yurtdışındaki Çinliler, özellikle ABD’deki kampanyanızı destekliyor mu?
Ruşen Abbas: Değişir. Bazıları, Uygurların kendi deyimiyle ‘yeniden eğitildiğine’ inanarak Çin Komünist Partisinin (ÇKP) propagandasını ve devlet medyasını satın aldı. Çin toplumundaki diğer kişiler Uygur soykırımının acımasız gerçekliğini anlıyor ancak kendileri de korkuyla kısıtlanıyor. ÇKP’nin uzun baskı kolu sınırlarının ötesine uzanıyor ve yurtdışındaki muhalifleri susturmanın bir yolu olarak Çin’deki aile üyelerinin güvenliğini tehdit ediyor.
Ayrıca, özellikle yurt dışında, ÇKP’nin durdurulması zorunluluğunu gören ve bizimle dayanışma içinde olan artan sayıda Çinlinin olduğunu da söyleyebilirim. Bu seslerin daha da güçlenmesini istiyorsak, onların kaygılarını cezalandırılma korkusu olmadan ifade etmelerine olanak tanıyan güvenli bir ortam oluşturmalıyız.
Globalvices: Urumçi’deki yangının 24 Kasım’daki trajik anma törenine ve bunun sonucunda ortaya çıkan Beyaz Kitap hareketine yaklaşırken, Han Çinlilerinin çoğunluğunun sonunda bunu etnik gruplar arası bir mesele olarak görmeye başladığını düşünüyor musunuz?
Ruşen Abbas: 24 Kasım 2022’de tahmini 44 Uygur ve muhtemelen sayıları üç haneli rakamlara ulaşan Uygurlar, ÇKP’nin acımasız ‘ Sıfır COVID ‘ politikaları nedeniyle diri diri yakıldı. Bu olay genel Han Çinli nüfusu için bile bir dönüm noktası oldu. Bu, Çinli sakinlerin ve netizenlerin Çin hükümetine karşı muhalefetini ifade etmek için sansürü atladığı bir an oldu.
Hareket özgürlüğünün kısıtlanması, evlere kapatılma, açlık ve ölüme terk edilme; bunlar Uygurların yıllardır katlandığı zulümlerdir. Sonunda Han toplumu hükümetin vahşetini fark etti ve Uygur halkının çektiği acılara bir göz attı. Urumçi yangını ve sonrasında yaşananların, Han Çinlilerinin en azından bir kısmında Uygurlara karşı empati uyandırdığına eminim.
24 Kasım Urumçi yangınının ardından Çin’de patlak veren protestolar eşi benzeri görülmemiş bir olaydı. 24 Kasım’da Urumçi’de çıkan yangının ateşlediği hareket, Çin genelindeki Kovid-19 kısıtlamalarına son verdi. Yangınlarda hayatını kaybeden insanlar aslında Çin halkını komünist rejimin insanlık dışı politikalarından kurtardı. Bu ivme devam ederse Uygurlar, insanları ÇKP rejimine karşı durma konusunda uyandırmada çok önemli bir rol oynayacak.
Ancak hiç şüphesiz ‘Ürümçi yangını’ ÇKP’nin tarihten silmeye çalıştığı bir başka trajedi olacaktır. Çin gibi totaliter bir rejimde geçmiş sürekli değişiyor. Bu nedenle yangının birinci yıl dönümünün vurgulanması ve hayatını kaybedenlerin anılması büyük önem taşıyor.
Kaynak: Filip Noubel – Global Voices