Nöbetçi Eczaneler
Uygurların bastırılmasında kilit rol oynayan ve Bingtuan olarak da bilinen devlete bağlı ekonomik ve paramiliter bir örgüt olan Sincan Üretim ve İnşaat Kolordusu tarafından 8 Nisan’da yasakla ilgili bir video bildirisi yayınlandı.
Videoya göre, ihlal edenler tutuklanma, 15.000 yuan veya 2.100 ABD Doları para cezası ve Çin’in sosyal kredi sistemi kapsamında insanların kredi ve iş fırsatlarına erişimini etkileyen 40 puanlık bir kesinti ile karşı karşıya.
TikTok’a ek olarak, insanların eski adı Twitter olan X’i ve YouTube’u indirmeleri ve kullanmaları ve kripto para platformu Bitcoin’de alım satım yapmalarının yasak olduğu belirtildi.
Dünya Uygur Kongresi yürütme kurulu başkan yardımcısı Ilshat Hassan Kokbore, duyurunun “Çin tarafından yeni bir kitlesel baskı turunun önemli bir olasılığına işaret ettiğini” söyledi.
Bingtuan polisi ayrıca Çin’in “Büyük Güvenlik Duvarı” adı verilen internet sansürünü aşan sanal özel ağların ya da VPN’lerin veya sunucu hızlandırıcı kartların kullanılmaması konusunda da uyarıda bulundu.
Bölgede çalışan ancak cezalandırılma korkusuyla ismini vermek istemeyen yabancı bir işadamı, yetkililerin Doğu Türkistan’daki radyo istasyonları, televizyonlar ve sosyal medya platformlarında yabancı web siteleri ve uygulamaların kullanılmasına karşı uyarı yayınladığını söyledi.
İşadamı, Çin polisinin Uygurların evlerinde ve otellerinde telefonları doğaçlama olarak kontrol ettiğini ve bunun da kaçırılmalara yol açtığını söyledi.
Baskıda önemli rol
Bingtuan polisi ve silahlı güvenlik güçleri, Uygurların ve diğer Türki azınlıkların 2017 yılı civarında başlayan ve ABD ile bazı Batılı parlamentoların soykırım olarak nitelendirdiği toplama kampları ve hapishanelerdeki toplu tutuklama ve gözaltılara katılmıştır.
Uygur İnsan Hakları Projesi’nin Doğu Türkistan’daki polis gözetim yapısına ilişkin Aralık 2023 tarihli bir raporu, Çin Komünist Partisi’nin Uygurlara yönelik soykırımının başlıca failleri olarak Halk Silahlı Polisi ve Bingtuan’ı tanımlamaktadır.
Son yasak, Sincan Komünist Parti Komitesi tarafından kısa süre önce düzenlenen ve “Sincan‘la ilgili gizliliğin sıkı bir şekilde korunması” gerektiğini vurgulayan özel bir toplantının ardından geldi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün eski Çin işleri direktörü Sophie Richardson, yeni yasağın Çin’in Doğu Türkistan’daki politikalarının başarısızlığına işaret edebileceğini söyledi.
Richardson, “Eğer Çin hükümeti bölgedeki politikalarının gerçekten iyi işlediğini düşünseydi, bu tür tehditler ve kısıtlamalar olmazdı” dedi.
Gözetim uygulamaları
Yeni siber kısıtlamalar Doğu Türkistan’da yeni bir şey değil.
Çin polisi 2016 yılına kadar bölgedeki insanları cep telefonlarına ve bilgisayarlarına devlet gözetim uygulamaları yüklemeye zorlamıştı.
Ertesi yıl Çin hükümeti, Uygurların ve diğer Müslüman etnik grupların WeChat etkinlik kayıtlarına dayanarak geniş çaplı bir tutuklama operasyonu başlattı.
Haberlere göre Çin, Uygurlar hakkında geniş bir veri tabanında kapsamlı bilgi topladı ve onları günün her saati izleyip takip edebiliyor.
Tech Integrity Project’in kıdemli araştırma görevlisi ve politika direktörü ve “The Perfect Police State” kitabının yazarı Geoffrey Cain, baskıların her zaman “uygulamalarla başladığını” söyledi, ancak ÇKP’nin Çin’in tüm nüfusu hakkında veri toplamak için uygulamaları kullanmakta ustalaştığını da sözlerine ekledi.
RFA’ya verdiği demeçte, “Bunu toplama kamplarını kullanarak öğrendiler ve insanları bu toplama kamplarına koymak için uygulamalarından toplu veri toplamayı kullandılar” dedi.
Çin kamu güvenliği yetkilileri kişisel bilgisayar ve akıllı telefon sahibi Uygurların cihazlarına “dolandırıcılık karşıtı” casus yazılım yüklemelerini zorunlu kıldı.
Cain, artık bir kişinin X gibi yabancı sosyal medya uygulamalarını indirmeye ya da VPN kullanmaya çalışması halinde yazılımın, kullanıcıların banka hesaplarını dondurma ve telefon hizmetlerini sonlandırma yetkisine sahip olan polisi derhal uyardığını söyledi.
Doğu Türkistan ve Çin’in geri kalanındaki insanları casus uygulamalar yüklemeye zorlamak, Çinli yetkililerin siyasi istikrar konusunda endişeli olduklarını ve “her insanın düşüncesini, her insanın ideolojisini” görerek tam bir güvenlik devleti oluşturmak istediklerini gösteriyor.
Uygur soykırımını inkar etmek
Kokbore, Çin hükümet yetkililerinin Uygur soykırımını inkar etmek için TikTok, X ve Facebook gibi sosyal medya platformlarını yaygın olarak kullandığına dikkat çekti.
“Çin, bilgiyi sıkı bir şekilde kontrol ederek ve Uygurları keyfi bir şekilde cezalandırarak Uygur bölgesindeki etnik soykırımı gizlemek için çaba sarf ediyor” dedi.
Kokbore ayrıca, Çin hükümetinin Uygurların Çin politikaları altında mutlu bir yaşam sürdüklerine dair anlatısını destekleyen Uygur profil fotoğraflarına sahip X hesaplarının varlığına da dikkat çekti. Çinli muhabirler daha sonra bu tür platformları zulmü gizlemek için kullanıyor.