Nöbetçi Eczaneler
Adaylık, Kanada, Japonya, Ruanda, Avustralya, Paraguay, Türkiye ve Fransa gibi ülkelerden bakanlar, parlamenterler, üniversite rektörleri ve profesörlerin imzalarını içeriyor – inisiyatif liderleri Brüksel Özgür Üniversitesi’nden Vanessa Frangville, Belçika ve Belçikalı milletvekili Samuel Cogolati, 53 yaşındaki Tohti’nin ödülü güvence altına alma şansını artıracağına inanıyor.
Pazartesi günü yaptıkları açıklamada, “BM’nin Doğu Türkistan’daki ‘insanlığa karşı suçları’ kınadığı bir zamanda, Şi Cinping’in totaliter rejimine karşı sessizliği bozmak ve Uygur halkının özgürlük mücadelesinin gerçek sembolünü desteklemek bizim görevimizdir” dedi.
Destekçiler, 9 Aralık 2021’de uluslararası hukuk uzmanları, akademisyenler ve STK temsilcilerinden oluşan bağımsız bir Uygur Mahkemesi’nin Çin’in Uygur halkına karşı soykırım gerçekleştirdiğine karar vermesinin yıldönümünden günler sonra Tohti’yi aday gösterdi.
Çin’in kuzeybatısındaki Uygur Özerk Bölgesi’ndeki çoğunlukla Müslüman Uygur etnik azınlığına yönelik dini ve kültürel zulmü düzenli olarak vurgulayan açık sözlü bir ekonomi profesörü olan Tohti, ayrılıkçılığı teşvik etme suçlamasıyla iki günlük göstermelik bir duruşmanın ardından 23 Eylül 2014’te ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.
Mahkeme kararı, Tohti’nin Pekin’in etnik politikalarına yönelik eleştirilerine, denizaşırı medya kuruluşlarıyla yaptığı röportajlara ve 2014 yılında Çinli yetkililer tarafından kapatılan Çince web sitesi Uighurbiz.net’i kurma ve yönetme çalışmalarına atıfta bulundu.
Ancak Pekin, akademisyeni “ayrılıkçı” olarak kınarken, diğerleri, etnik grubunun üyeleri ile Çin’in Han Çinli çoğunluğu arasında barışçıl etnik diyalog kurma taahhüdünü vurguladı.
Tohti, 2020 ve 2023’te Barış Ödülü için kısa listeye alındı.
Bu yılki adaylığın destekçileri arasında İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün eski direktörü ve 1997’de Nobel Barış Ödülü’nü kazanan Kenneth Roth ve aynı zamanda Çin Kongre Yürütme Komisyonu başkanı olan ABD Kongre Üyesi Chris Smith yer alıyor.
Belçika federal hükümetinin iki üyesi, Belçika senatosunun sözcüsü, Fransa’dan iki siyasi parti lideri, Japonya parlamentosunun Uygur kökenli ilk üyesi Arfiya Eri ve Birleşik Krallık Lordlar Kamarası’nın bir üyesi de adaylığa desteklerini verdi.
İlham Tohti’nin kızı Cevher İlham, RFA’ya babasının gelecek yıl kazanmasının “Çin hükümetine babamın unutulmadığına dair bir mesaj göndereceğini” ve Pekin’i uzun süredir hapiste olan bilim insanının yaşam kanıtını göstermeye zorlayacağını söyledi.
Ayrıca Tohti’ye Barış Ödülü verilmesinin “Çin hükümetine ve uluslararası topluluğa, Nobel Barış Komitesi’nin, ister Çin’den ister Norveç’ten olsun, siyasi baskılardan etkilenmeyecek ayrı bir kuruluş olduğunu kanıtlayacağını” söyledi.
İlham Tohti, ömür boyu hapis cezasına çarptırılmasından bu yana, 2016’da Martin Ennals İnsan Hakları Savunucuları Ödülü ve 2019’da “Düşünce Özgürlüğü” dalında verilen Sakharov Ödülü de dahil olmak üzere 10’dan fazla uluslararası insan hakları ödülü aldı.