Azerbaycan uçak kazası ile ilgili ayrıntıları ilk kez açıkladı

Bakanlıktan verilen bilgiye göre, olayın yaşandığı ülke olan Kazakistan, Azerbaycan ve Kazakistan’ın taraf olduğu 1944 Chicago Sözleşmesi’nin 13’üncü eki uyarınca soruşturma başlattı. Bu soruşturmanın amacı uçuş ve havacılık emniyetinin sağlanması olup, suçluların tespiti ile ilgili değildir. Soruşturma sonucunda, uluslararası havacılık standartlarına uygun olarak kazanın objektif nedenlerinin belirlenmesi ve gelecekte benzer olayların önlenmesi için BMAT ve paydaşlara öneriler sunulması amaçlanmaktadır. Azerbaycan Cumhuriyeti, uçağı işleten ve sahibi olan ülke sıfatıyla soruşturmaya katılmıştır.

Azerbaycan temsilcileri, olay yerini incelemek ve gerçekleri kayda geçirmek için fotoğraf ve video görüntüleri sağlamak, Brezilya Havacılık Kazalarını Araştırma ve Önleme Merkezi’ndeki (CENIPA) uçağın kara kutularındaki verileri okumak (CVFDR ekipmanı) ve ek bilgi ve delil toplamak da dahil olmak üzere soruşturmanın tüm aşamalarına katıldı. Bilginize, CVR (Kokpit Ses Kaydedici) pilotların sesleri ve dış gürültüler gibi kokpitteki radyo yayınlarını ve sesleri kaydederken, FDR (Uçuş Veri Kaydedici) zaman, irtifa, hava hızı, yön ve uçağın pozisyonu gibi uçuş operasyonlarıyla ilgili önemli parametreleri izlemekle sorumludur. Embraer 190-100 IGW uçağında her iki fonksiyonu bir arada sunan iki adet CVFDR cihazı bulunuyordu.

BMAT gerekliliklerine göre, kazayı soruşturan eyalet, ilk olgusal bilgileri yansıtan bir raporu 30 gün içinde BMAT’a ve ilgili taraflara sunmak zorundadır. Kazakistan’da kurulan soruşturma komisyonu bu raporun hazırlanmasına Azerbaycan temsilcilerini de dahil etti.

İlk rapor şu gerçekleri doğruluyor:

1.  25 Aralık 2024 tarihinde Azerbaycan Hava Yolları CJSC’ye ait olan ve devlet siciline 4K-AZ65 numarasıyla kayıtlı olan Embraer 190-100 IGW yolcu uçağı, Azerbaycan Cumhuriyeti Bakü’den Rusya Federasyonu Grozni’ye J2-8243 sefer sayılı düzenli seferini gerçekleştirmiş olup, kalkışta ve Grozni’ye uçuş sırasında tam uçuşa elverişliydi. Uçağın uçuşa elverişliliği ve kontrol sistemi hakkındaki bu bilgiler FDR tarafından doğrulandı.

2.  Uçağın her iki motoru da kaza anına kadar herhangi bir teknik sorun olmadan çalışıyordu. Bu bilgi FDR aracılığıyla doğrulandı.

3.  Uçak, Rusya Federasyonu hava sahasında ve Grozni Havaalanı üzerinde uçuş operasyonları gerçekleştirirken GPS sinyallerinde kayıp yaşadı.

4.  Uçak, olumsuz hava koşulları nedeniyle Grozni üzerinde ikinci bir iniş yapamayınca kaptan Bakü’ye dönmeye karar verdi. Bu kararın alınmasının ardından Grozni üzerindeki CVR, 24 saniyelik aralıklarla iki yabancı gürültü kaydetti.

5.  CVR ve FDR verilerinin karşılaştırılması sonucunda, ilk yabancı sesten 4 saniye sonra 3. hidrolik sistemin, 6 saniye sonra 1. hidrolik sistemin, 21 saniye sonra ise 2. hidrolik sistemin işlevini kaybettiği tespit edilmiştir.

6.  Uçağın gövdesinde çok sayıda delici ve kör hasar olduğu tespit edilmiş olup, fotoğraf ve görüntüler çekilmiştir. Bu hasarlar uçağın gövdesinin arka kısmında, özellikle dikey ve yatay dengeleyicilerde, ayrıca sol kanatta ve sol motorda çok sayıda bulundu.

7.  Uçağın gövdesinde yabancı cisimlerin çarpması sonucu oluşan hasarlara ilişkin bilgi verildi. İlk raporda kuş çarpmasına dair herhangi bir bilgiye yer verilmedi.

8.  Uçağın enkazında kör hasar tespit edilerek uçağa ait olmayan yabancı cisimler tespit edilmiş ve bu yabancı cisimlerin fotoğrafları ilk rapor metninde kamuoyuna sunulmuştur. Keşfedilen dünya dışı nesnelerin kesin kimliğinin belirlenmesi için gelecekte ek incelemelerin yapılması planlanıyor.

9.  Saat 05:13:32’de uçağın ana kontrol sistemleri kaybolur ve saat 05:21:42’de koordinatör sevk memuru Gozny’ye “Halı” Harekatı hakkında bilgi verir.

10.  Oksijen tüpünün patlamasına ilişkin herhangi bir bilgi kaydedilmemiştir.

Burada sıralanan olguları doğrulayan fotoğraf, ses ve dijital kayıt cihazlarından alınan alıntılar ilk raporun metninde yer almaktadır.

IMO’nun Chicago Konvansiyonu’na göre ilk rapor hazırlandıktan sonra kazanın nedenlerine ilişkin nihai rapor, kaza tarihinden itibaren 1 yıl içinde hazırlanmalıdır. Söz konusu nihai raporun hazırlanmasına yönelik çalışmalar Kazakistan Cumhuriyeti ve soruşturmaya katılan diğer ülkeler tarafından başlatılmıştır.