Nöbetçi Eczaneler
2 Şubat 2023 Perşembe günü, Kanada Parlamentosu Avam Kamarası, Kanada hükümetinin Çin’den kaçan ve üçüncü ülkelerde yaşayan 10.000 Uygur ve diğer Türki Müslüman mültecinin yeniden yerleştirilmesine ilişkin bir önergeyi oybirliğiyle 322’ye karşı 0 oyla kabul etti. Yasanın kabulünden sonra işgalci Çin, Kanada’yı “siyasi manipülasyon” yapmakla suçladı.
Tasarı, Kanada hükümetini, 2024’ten başlayarak iki yıl içinde üçüncü ülkelerde yaşayan 10.000 Uygur mülteciyi Kanada’ya yeniden yerleştirmek için bir plan geliştirmeye çağırıyor.
Türkiye’de yaklaşık 50.000 Uygur mülteci yaşıyor ve Çin’den kaçan az sayıda Uygur bazı Orta Doğu ülkelerinde yaşıyor. Son yıllarda bu ülkeler Uygur mültecileri Çin’e geri göndermeye çalıştı.
Uluslararası toplum Çin’i soykırım ve Doğu Türkistan’daki diğer Türki Müslüman gruplara karşı soykırım ve insanlığa karşı suç işlemekle suçluyor.
Ancak Çin, iddiaları yalan olarak nitelendirerek reddediyor. Çin dışişleri bakanlığı sözcüsü Mao Ning bu hafta medyaya şunları söyledi: “Şu anda, Sincan toplumu güvenli ve istikrarlı, gelişmeye devam ediyor, insanlar barış ve memnuniyet içinde yaşıyor ve çalışıyor ve Çin halkı için insan haklarının korunma düzeyi en üstdüzeyde. Tüm etnik gruplar sürekli gelişiyor.”
“Kanada tarafını gerçeğe saygı duymaya, Sincan ile ilgili konularda gizli amaçlarla siyasi manipülasyonu durdurmaya, yanlış bilgi yaymayı bırakmaya ve halkı yanıltmamaya çağırıyoruz.”
Dünya Uygur Kongresi başkanı Dolkun İsa, Amerika’nın Sesi’ne şunları söyledi: “Bu önerge, ülkelerin Uygurlara yönelik soykırıma nasıl karşılık vermesi gerektiği konusunda çok önemli bir emsal teşkil ediyor ve özellikle üç ülkede risk altında olan Uygur mültecileri destekliyor.”
Önergenin sponsoru Sameer Zuberi, Çarşamba günü Kanada Parlamentosu’nda düzenlediği basın toplantısında, önergenin oybirliğiyle kabul edilmesinin “sadece Kanada için değil, uluslararası toplum ve insan hakları için” olduğunu söyledi.
Zuberi, “Uygurlara kötü muamele kabul edilemez. Eski BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet, Uygurlara kötü muamelenin insanlığa karşı suçlar da dahil olmak üzere uluslararası suçlara varabileceğini söyledi.” “Bu taşma noktasına ulaşıldığında, ülkelerin bu savunmasız grupları koruma yükümlülüğü var. Bu noktada Kanada, 2024 yılına kadar iki yıl içinde 10.000 Uygur’u yeniden yerleştireceğimizi açıkça belirtti.”
Şubat 2021’de Kanada, Çin’in Uygurlara yönelik muamelesini soykırım olarak tanıyan ikinci ülke oldu. Aynı yılın Ocak ayında ABD, Çin’de Uygurlara yönelik insan hakları ihlallerini soykırım olarak nitelendiren ilk ülke oldu. Birleşik Krallık, Hollanda, Belçika, Fransa, Litvanya, Çek Cumhuriyeti ve İrlanda’daki yasama meclisleri tarafından benzer kararlar alınmıştır. BM insan hakları ofisi geçen Ağustos ayında Doğu Türkistan’daki insan haklarına ilişkin raporunda, Çin’in Uygurlara ve diğer Müslüman gruplara yönelik muamelesinin insanlığa karşı suç teşkil edebileceği sonucuna vardı.
Ottawa merkezli Uygur İnsan Hakları Savunuculuğu Projesi’nin yönetici direktörü Mehmet Tohti’ye göre, önergenin kabul edilmesi ona ve Çin’in Uygurlara yönelik baskısına karşı tanıklık eden birçok Kanadalı Uygurun ailelerine mal oldu.
Tohti, Çarşamba günü Kanada parlamentosunda düzenlediği basın toplantısında “iki ablasının Çin’deki toplama kamplarında öldüğünü ve üç erkek kardeşinin kaybolduğunu” ve annesinin de öldüğünü söyledi.
Tohti, “16 Ocak’ta Çinli güvenlik yetkililerinden bir telefon aldım” dedi. “Kuzenim oradaydı, kuzenimi bir hastane yatağına yatırdılar ve önergeyi durdurmamı istediler.”
Tohti, önergenin kabul edilmesinin “sadece dünyadaki tüm Uygurlar için değil, Doğu Türkistan’daki Uygurlar ve Çinliler için de tarihi bir gün” olduğunu söyledi.
Tohti, “Çünkü ‘önerge’ mesajı açık ve güçlü ve bu sadece Çin ve Kanada’da değil, tüm dünyada yankılanacak bir mesaj” dedi.