Nöbetçi Eczaneler
49 yaşındaki Abduhelil Ebulkasim 15 Eylül 2023 tarihinde tutuklandı ve yargılanmak üzere Kaşgar’a nakledilmeden önce Doğu Türkistan’ın başkenti Urumçi’de kısa bir süre gözaltında tutuldu.
Şehrin Ostengboyi mahalle komitesinden bir yetkilinin Özgür Asya Radyosu’na verdiği bilgiye göre, Ebulkasim bu Nisan ayında hüküm giydi ve Kaşgar Cezaevi olarak da bilinen Yerken Peylu Cezaevi’ne nakledildi.
Mahkum hakkında özgürce konuşabilmek için ismini vermek istemeyen memur, Ebulkasim’in rahatsızlığının fiziksel iş yapmasını engellediğini söyledi.
Uygur Hjelp’in kurucusu Abduveli Eyüp, konuyla ilgili bilgi sahibi anonim bir kaynağa atıfta bulunarak, Ebulkasim’in yatırım yaptığı ve ürettiği Uygur kültürüyle ilgili TV programları, akşam şovları ve çeşitli görsel-işitsel kayıtların, bölücülüğü kışkırtmak suçlamasıyla tutuklanmasına neden olduğunu söyledi.
Uyghuryar olarak da bilinen Norveç merkezli kar amacı gütmeyen kuruluş, tutuklanan ve hapsedilen Uygurları belgeliyor.
Urumçi Orta Mahkemesi’nden bir yetkili daha önce RFA’ya yaptığı açıklamada, Ebulkasim’in Urumçi’de görsel-işitsel prodüksiyon alanında çalışan ve tutuklanıp gözaltına alınan çok sayıda kişi arasında olduğunu, ancak film yapımcısının neden hapse atıldığını bilmediğini söyledi.
Aynı mahkemede çalışan bir görevli Ebulkasim’in 15 yıla mahkum edildiğini söyledi.
İkinci tutuklama
Bu Ebulkasim’in ikinci tutuklanışıydı. Eyüp, yetkililerin kendisini daha önce Ekim 2017’de tutukladığını ve bir “yeniden eğitim” kampına göndermeden önce 18 aydan fazla bir süre boyunca bir gözaltı merkezinde tuttuğunu söyledi. Aralık 2019’da serbest bırakıldı.
Ebulkasim’in ilk tutuklanması, yetkililerin Doğu Türkistan’daki Uygur işadamlarını, entelektüelleri ve sanatçıları, sözde huzursuz Müslüman bölgede “dini aşırılığı” ve “terörizmi” önlemek için toplu olarak gözaltına aldığı bir dönemde gerçekleşti.
Eyüp’e göre, evli ve üç çocuk babası olan Ebulkasim 1990’larda Kaşgar’ın Id Kah pazarında görsel-işitsel bir işletme işletiyordu.
Eyüp, Ebulkasim’in Kaşgar’dayken biriyle tartıştığını ve yaklaşık 15 gün gözaltında tutulduğunu, bu olay nedeniyle polisin kimliğini sabıka kaydı ile işaretleyerek kendisini kara listeye aldığını söyledi.
Eyüp’e göre 2000’li yıllarda Ebulkasim Urumçi’de Dolan adında bir şirket kurarak film, dizi, pembe dizi ve müzik albümleri üretti. Ekibinin bağımsız olarak ya da sözde Sincan Televizyonu ile işbirliği içinde hazırladığı programlardan bazıları “Sincan Yetenek Şovu”, “Ben Şarkıcıyım” ve “Abdukerim Abliz Şovu” idi.
Eyüp, Ebulkasim’in aynı zamanda Urumçi’deki Hayat Restaurant’ın kurucularından biri olduğunu söyledi.
Uzun yıllar Urumçi’de yaşamış ve Dolan’ı orada kurmuş olmasına rağmen, yetkililerin 2017 yılında ikamet kaydını Kaşgar’dan Urumçi’ye nakletmesine izin vermediğini de sözlerine ekledi.
Şu anda Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşayan ve projeyi yöneten Uygur yazar ve aktivist Tahir Hamut İzgil, Ebulkasim’in “Kaşgar’dan Öyküler” dizisine 3 milyon yuan ya da 413.100 ABD doları yatırım yaptığını söyledi.
“Abduhelil kendini Uygur kültürünü tanıtmaya adadı,” dedi. “Her zaman vurguladığı bir şey, sadece ekonomik fayda sağlamakla kalmayıp aynı zamanda halkımıza manevi beslenme de sağlayan kültür sektörünün önemiydi.”
Eyüp’e göre 2021 ve 2022 yıllarında Ebulkasim, yerel Kültür Departmanı tarafından denetlenen bir şirket olan Dolan’ı, daha güvenli olacağına inandığı Çin’in güneydoğusundaki bir metropol olan Shenzhen’e taşımaya çalıştı. Ancak yetkililer bunu yapmasını engelledi.
Ebulkasim, Eylül 2023’teki ikinci tutuklanmasına kadar Urumçi’de Uygurca TV programları üretmeye devam etti.